een zachte manier van herinneren

Gedenkfoto s t i l l e v e n d

Wat blijft er over als iemand er niet meer is? Soms zijn het juist de kleine dingen die groots voelen: een bril, een boek, een ring… spullen die direct herinneringen oproepen. Als je zulke tastbare herinneringen nog hebt, maak ik daar een verstild, liefdevol portret van, een beeld dat steeds weer andere herinneringen tot leven wekt. Voor wie de persoon niet gekend heeft, is het een verstild kunstwerk, een intrigerende compositie van alledaagse voorwerpen met een stille zeggingskracht.

Met een stilleven vertel je een verhaal zonder woorden. Voor de één een dierbare herinnering, voor de ander een mooi kunstwerk.

Een portret van een overleden dierbare kan, zeker tijdens het rouwproces, confronterend zijn. Kunst heeft het vermogen om op een zachte en toch diepgaande manier herinneringen op te roepen, zonder zwaar te worden. 

Gedenkfoto s t i l l e v e n d biedt een manier om jouw verlies te verwerken en de herinnering levend te houden, voor nu, maar ook als blijvend aandenken voor de generaties na jou.

©Bien Schols

Malva

Ik begon als setdresser bij filmproducties. Als productieleider droeg ik bij aan de succesvolle televisieserie Pleidooi. Voor de VPRO produceerde ik programma’s als Jiskefet, De Hokjesman en Stuk. Mijn gevoel voor beeld, compositie en filmisch oog werden tijdens het maken van deze programma’s verder ontwikkeld. Gelukkig worden van een mooi shot. Een verhaal vertellen met beeld.

Ik denk terug aan de woorden van mijn vader, die ooit opmerkte dat ik het gelukkigst was als setdresser.

Na dertig jaar produceren luister ik naar mijn verlangen om werk te doen dat dicht bij mijn hart ligt en betekenisvol voor anderen kan zijn.

Hierdoor herleeft mijn idee van een gedenkfoto waarmee ik troost kan bieden aan hen die ook een geliefde moeten missen.

Hoe het begon

In 2015 overleed mijn vader.

Ik keek vertederd naar zijn horloge, het halflege pakje zware shag, de aansteker en het asbakje, die stil naast zijn lichaam op een tafeltje lagen. Voor een ander waren het onbeduidende spullen, maar voor mij waren ze onlosmakelijk met hem verbonden. Door mijn verdriet vergat ik er een foto van te maken. Na zijn afscheid waren de spullen opgeruimd. Het tafeltje was leeg.

Het idee voor het maken van een gedenkfoto ontstond daar. Betekenisvolle spullen die aan een dierbare doen denken, op een gevoelige manier vastleggen voordat ze in een la verdwijnen. Voor mensen die, net als ik toen, zo worden meegenomen door verdriet, ongeloof en het geregel rondom het afscheid, dat ze vergeten vast te leggen wat zo bij diegene hoorde.

Na een periode van rouw pakte ik het leven weer op. Het idee van de gedenkfoto verdween naar de achtergrond. Zes jaar later overleed ook mijn moeder. Tijdens haar ziekbed beleefden we nog mooie momenten. Toch kwam haar overlijden als een schok. Mijn ouders leefden niet meer… het voelde alsof het dak van mijn huis was weggeblazen.

Er volgde opnieuw een periode van verdriet, intense vermoeidheid en rouw. In mijn huiskamer confronteerden de portretten van mijn ouders me telkens met de pijnlijke gedachte dat ze er nooit meer zouden zijn. Ik kon er niet meer naar kijken.

Toen kwam de gedachte aan een gedenkfoto opnieuw naar boven.
Ik verzamelde de spullen die mij aan hen deden denken, maakte een compositie en begon te fotograferen. Het proces van componeren, stilleggen, en vastleggen werkte bijna meditatief. Terwijl ik daarmee bezig was, kwamen ze me weer levendig voor de geest. Ik voelde me dicht bij hen. Ik raak nog steeds vertederd als ik ernaar kijk. Het is alsof mijn ouders op een zachte manier aanwezig blijven. Het geeft me ruimte om mijn verlies te verwerken én de herinnering aan hen levend te houden. Stillevend.

De gedachte dat zo’n Stillevend ook voor anderen troostend en helend zou kunnen zijn, motiveerde me om het idee verder uit te werken. Inmiddels heb ik Gedenkfoto’s aan nabestaanden mogen overhandigen. De doos gaat open, het stilleven komt tevoorschijn, hun blik wordt stil en aandachtig. In de stilte die volgt gebeurt iets bijzonders, een moment van herkenning, ontroering en verbondenheid.